Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Turkiga, Hakan Fidan, ayaa sheegay in dhacdooyinkii iyo horumarradii ugu dambeeyay ee ku saabsan xasuuqa Israa'iil ka waddo Qaza ay muujiyeen in Mareykanku uusan ku lahayn siyaasadaha Israa'iil saameyn intaa le'eg sida guud ahaan la aaminsan yahay, xaqiiqaduna ay xitaa taas cagsigeeda noqon karto.
“Sidaad la socotaan, waxaa siyaasadda gudaha ee Mareykanka ka jirtay xaqiiqo soo jireen ah oo ku saabsan cidda cidda kale maamusho. Dhacdooyinkii ugu dambeeyay waxay muujiyeen in Mareykanku uusan ku lahayn siyaasadaha Israa'iil saameyn intaa le'eg sida la moodayo; xitaa waxaa laga yaabaa inay taas cagsigeeda tahay,” ayuu yiri Fidan Khamiistii, isagoo ka faalloonayay wadahadallada uu kula jiro Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ee ku saabsan nabadda Qaza iyo xasiloonida Suuriya.
Isagoo ku nuux-nuuxsaday in Israa'iil ay mar walba dhibaato ku ahayd gobolka tan iyo markii ay qabsatay dhul Falastiiniyeed, Fidan wuxuu sheegay in dhammaan dalalka gobolku ay taageersan yihiin xalka laba-dawladood ee ku saleysan xuduudihii 1967-dii.
"Si kastaba ha ahaatee, Israa'iil weligeed si dhab ah uma doonayn xal laba-dawladood ah. Waxay si joogto ah u wadday siyaasad ay ku qabsanayso dhul Falastiiniyeed oo ka baxsan xuduudihii 1967-dii, iyadoo marmarsiiyo ka dhiganaysa amniga," ayuu Fidan ku yiri wareysi uu siiyay telefishinka MBC MASR.
Wasiirka ayaa intaa ku daray in is-ballaarinta Israa'iil ay noqotay halis rasmi ah oo gobolka soo wajahday, marka lagu daro dulmiga ka socda Falastiin. "Waxaan sii wadi doonnaa inaan ka hor-tagno oo aan ka shaqeyno sidii loo joojin lahaa xasuuqa ka socda Qaza iyo isku dayga Israa'iil ee ah inay la wareegto Daanta Galbeed, waxaanan u halgami doonnaa xaqiijinta dawlad Falastiini ah. Tani waa lama huraan u ah nabadda gobolka," ayuu yiri.
Israa'iil oo ka faa'iidaysanaysa daciifnimada deriskeeda
Wasiirka ayaa ku boorriyay in siyaasadaha is-ballaarinta ee Israa'iil ay wax ka qabtaan dalalka gobolka iyo beesha caalamkuba.
"Nasiib darro, Israa'iil waxay amnigooda ka heshaa daciifnimada siyaasadeed, dhaqaale iyo dib-u-dhaca tiknoolajiyadeed ee dalalka ku dhow," ayuu yiri, isagoo tusaale u soo qaatay "qabsashadeeda Lubnaan, joogitaankeeda Suuriya, weerarrada ka dhanka ah Iiraan, beegsiga joogtada ah ee goobaha rayidka ee Yemen, iyo ugu dambeyntii, weerarkii Qatar."
Isagoo tilmaamaya fashilka jilayaasha caalamiga ah ee xallinta xasuuqa Qaza, dagaalka Ruushka iyo Ukraine, iyo colaadaha kale, Fidan wuxuu sheegay in nidaamka hadda jira uu u muuqdo mid "sii huriya dhibaatooyinka halkii uu xal ka keeni lahaa." Wuxuu intaas ku daray in qaab-dhismeedka Qaramada Midoobay, gaar ahaan Golaha Ammaanka, uusan ku filnayn xallinta arrimahan, loona baahan yahay dib-u-habeyn.
"Haddii dib-u-habayntaasi aysan dhicin, waa lama huraan inay soo baxaan jilayaal kale oo goboleed oo beddel ah - sida BRICS, Ururka Iskaashiga Shanghai, ASEAN, iyo kuwo kale oo badan."
Israa'iil waxay xasuuq ka wadday Qaza tan iyo bishii Oktoobar 2023. Falastiiniyiintu waxay xaqiijiyeen dhimashada in ka badan 65,200 oo qof, oo u badan haween iyo caruur.
Ku dhowaad 11,000 oo Falastiiniyiin ah ayaa la rumeysan yahay inay ku hoos aasan yihiin burburka guryihii la baabi'iyay. Si kastaba ha ahaatee, khubaro ayaa ku doodaya in tirada dhimashada dhabta ah ay aad uga badan tahay tan ay soo warinayaan mas'uuliyiinta Qaza, iyagoo ku qiyaasaya inay gaari karto ilaa 200,000.
