Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ugu baaqay beesha caalamka inay tallaabo degdeg ah qaadaan si loo soo afjaro xiisadda ka taagan Qaza, isagoo khudbaddiisa ka jeediyay Golaha Guud ee Qaramada Midoobay ku sheegay in rabshadaha iyo dhibaatada bini’aadantinimo ee halkaas ka taagan ay u baahan yihiin fiiro gaar ah iyo ballanqaad cusub oo nabadeed.

Isagoo Khamiistii ka hadlayay kalfadhiga 80-aad ee UNGA, Maxamuud wuxuu sheegay in dunidu ay ka leexatay mabaadi’da sharciga caalamiga ah oo ay u sii jeesatay ku tiirsanaanta awoodda xoogga si loo xalliyo khilaafaadka. Wuxuu ku tilmaamay xaaladda Falastiiniyiinta inay tahay imtixaan anshaxeed oo horyaalla beesha caalamka, isagoo ku adkeystay in xalka laba dowladood uu yahay waddada kaliya ee macquulka ah ee nabad waarta loogu heli karo Bariga Dhexe.

Maxamuud wuxuu Soomaaliya u dhigay inay tahay dal safka hore kaga jira amniga caalamiga ah isla markaana u ololeeya caddaaladda is-maamul ee caalamiga ah.

Hadalkiisa wuxuu ku biiriyay codadka hoggaamiyeyaasha kale ee UNGA oo ka digayay in sumcadda nidaamka caalamiga ah ay halis ku jirto haddii xiisadaha taagan sida Qaza aan la xallin.

Diiradda Qaza iyo Falastiin

Maxamuud wuxuu adkeeyay garab istaagga Soomaaliya ee Falastiin, isagoo ku tilmaamay duqeymaha joogtada ah, barakaca, iyo macaluusha ka jirta Qaza inay yihiin wax aan la aqbali karin. Wuxuu ku baaqay xabbad-joojin waarta iyo in gargaar bini’aadantinimo si buuxda loo gaarsiiyo, isagoo carrabka ku adkeeyay in xiisaddan ay u baahan tahay mas’uuliyad wadajir ah oo degdeg ah oo ka timaada dhammaan dalalka caalamka.

Isagoo Soomaaliya ka dhigaya mid la jaanqaadaysa dalalka soo koraya, wuxuu muujiyay sida uu usii kordhayo niyad-jabka ku aaddan horumar la’aanta ku saabsan aqoonsiga dowladnimada Falastiin. Hadalkiisa wuxuu Soomaaliya ku dhigay safka dalalka dalbanaya in laga gudbo hadal kaliya loona gudbo ficil dhab ah oo ka dhaca Qaramada Midoobay.

“Soomaaliya waxay aad uga walaacsan tahay dhibaatada sii socota ee haysata reer Falastiin. Rabshadaha joogtada ah, barakaca, iyo macaluusha ka jirta dhulka la haysto oo ay ku jirto Qaza waxay u baahan yihiin damiirkeenna wadajirka ah iyo tallaabo degdeg ah. Waxaan ku baaqeynaa xabbad-joojin degdeg ah oo waarta, gargaar bini’aadantinimo oo aan caqabad lahayn, iyo ballanqaad cusub oo ku aaddan xalka laba dowladood oo ah waddada kaliya ee macquulka ah ee nabad waarta loogu heli karo Bariga Dhexe,” ayuu yiri.

Doorka sii kordhaya ee Soomaaliya ee masraxa caalamiga ah

Madaxweynaha Soomaaliya wuxuu sidoo kale adkeeyay doorka cusub ee dalkiisu ku leeyahay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, tan iyo markii Soomaaliya loo doortay xubin aan joogto ahayn bishii Juun 2024. Wuxuu xusay in Soomaaliya ay la shaqeyneyso xubnaha golaha iyo guud ahaan Qaramada Midoobay si xal loogu helo dhibaatooyinka ka jira Bariga Dhexe, Afrika, iyo Yurub.

Wuxuu sidoo kale ku celiyay in Soomaaliya ay dooneyso inay ballaariso saameynteeda diblomaasiyadeed, oo u ololeyso nabadda iyo iskaashiga caalamiga ah inkastoo ay jiraan caqabado gudaha ah.

Isagoo ka hadlayay arrimaha gudaha, Maxamuud wuxuu iftiimiyay dagaalka Soomaaliya ee ka dhanka ah Al-Shabaab iyo Daacish. Wuxuu Soomaaliya ku tilmaamay inay tahay safka hore ee dagaalka ka dhanka ah xagjirnimada, isagoo horumarka gudaha ku xiray amniga caalamiga ah.

Isagoo aqoonsanaya doorka saaxiibada caalamiga ah, wuxuu si gaar ah ugu mahadceliyay ciidamada Soomaaliya iyo kooxaha difaaca deegaanka dadaalkooda iyo naf-hurnimadooda.

Dib-u-habaynta Qaramada Midoobay

Wuxuu sheegay in dowladdu ay burburinayso shabakadaha xagjirka ah, kaliya ma aha hawlgallada milatari, balse sidoo kale iyadoo beegsanaysa nidaamyada maaliyadeed ee ay ku tiirsan yihiin. Sida uu sheegay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, dagaalka Soomaaliya ma aha oo keliya mid qaran, balse waa qayb ka mid ah dadaal ballaaran oo lagu xaqiijinayo xasillooni guud ahaan gobollada ay saameeyeen argagixisadu.

Ugu dambeyntii, madaxweynaha Soomaaliya wuxuu ku baaqay dib-u-habeyn lagu sameeyo Qaramada Midoobay, isagoo iftiimiyay ka maqnaanshaha Afrika ee xubnaha joogtada ah ee Golaha Ammaanka. Wuxuu ku tilmaamay xaaladdaas “caddaalad-darro aan la dafiri karin,” isagoo tilmaamay in inkastoo doodaha golaha intooda badan ay diiradda saaraan Afrika, qaaradda oo leh 54 dal oo madax-bannaan aysan weli helin matalaad joogto ah. In Afrika laga reebo waa mid aan caddaalad ahayn iyo fikir duugoobay, isla markaana iskaashiga dhabta ahi uu u baahan yahay in qaaraddu ay cod joogto ah ku yeelato miiska go’aan qaadashada.